Juän awuɔp
Juän awuɔp (ye cɔɔl "Deŋgei") ee atuany ye wuɔ̈nyy e awuɔɔk deŋgei bɛ̈ɛ̈i. Kɔc awuɔɔk ë deŋgei yök biäk ë dhiëër. Juän deŋgei aye cɔl juän adhoŋyom, ërin yen arɛɛmdït looi ciɛ̈t yom kɔc cï duɔɔny.
Kɔc juääc tɔ̈ juän deŋgei ke gup aapial të dëk kek pïu apɛi. Cɔk alɔn ye kɔc lik juän deŋgei riɛm cɔl ateny tɛ̈dë ke ye nok deŋgei nyuɔɔth. Käk ayaa pial kätëëm röt, ku aalëu bïk raan nɔ̈k të këc kek wal döc yök.
Acïn riëël lëu bï kɔc muk bïk cii wuɔɔk juän deŋgei. Acïn döc ku pial lɔŋ jän deŋgei aya dɛ̈t. Kɔc ë pial alëukë kɔc kony ku mukkë keek ë rot, wɛ̈tde yic alëukë bïk juän deŋgei nyuɔɔth dɔɔc ë rot.
Tëŋɔn ruɔ̈n 1960, kɔc juääc aake cï juän deŋgei ke dɔm. Tëɣɔn tɔŋ pinynhom ë rou, deŋgei ecï yaa këril ë Pinynhom. Aŋic pamat juëc tuum 110. Ruɔnthok ëbɛ̈n, kaam tïmëtïm 50 ku tïmëtïm 100 raan aaye juän deŋgei ke dɔm.
Kïttuaany
[cokic | cok tënëyökic]Kɔc juëc (80%) wuɔɔk juän deŋgei aacïn kïntuaany ye nyuɔɔth, tɛ̈dë keye juän tueŋ ye hyuɔɔth të cït 5% kɔc cï wuɔɔk (tɛ̈dë 5 ë buɔtic 100) aa tuanydït yök. Akuën koor kɔckë aanɔŋ kïttuany lëu bï keek nɔ̈k.